Natuurinclusief gedrag van burgers

Wat motiveert natuurinclusieve burgers?

Natuurinclusieve burgers zetten zich op allerlei manieren in voor de natuur en biodiversiteit. Bijvoorbeeld door geveltuinen aan te leggen, door mee te werken aan het tellen van diersoorten of door fruitbomen in de openbare ruimte te verzorgen. De vraag daarbij is: wat drijft hen, wat zet hen aan tot echte actie en wat hebben ze daarbij nodig? Het project zal enerzijds hun motieven en drijfveren onderzoeken en anderzijds de belemmeringen die zij tegenkomen. Naast de natuurinclusieve burgers zijn er ‘nog-niet-natuurinclusieve burgers’. Dit is een heterogene groep die moeite heeft met gedragsverandering. Deze groep is moeilijk te bereiken.

De verstedelijking in Nederland zet door, waardoor de afstand tussen de burger en de natuur steeds groter wordt, en het draagvlak voor natuurbeleid kleiner. Natuurinclusieve verstedelijking en inzet van burgers zijn belangrijke elementen voor het behoud van de natuur en biodiversiteit.

Zie ook het project ‘Natuurinclusieve gebiedsontwikkeling’

Het tweejarige project wil bijdragen aan een natuurinclusieve maatschappij door met case studies kansrijke handvatten te ontwikkelen. Het gaat om handvatten voor actieve burgers om biodiversiteitsdoelstellingen te bereiken. En voor overheden en actieve burgers om 'nog-niet-natuurinclusieve burgers’ te bereiken. 

Proces

Het vooronderzoek was gericht op inzicht krijgen in de wijze waarop en de mate waarin de initiatieven groene gedragsverandering van burgers kunnen ondersteunen. In de workshops is interactief gewerkt aan verbeteringen van deze werkwijzen (er zijn interventies bedacht). De trekkers van de initiatieven hebben gemakkelijk uitvoerbare interventies uitgevoerd, die in focusgroepen zijn geëvalueerd. Deze focusgroepen bestonden uit mensen en organisaties rondom het initiatief. Uit deze evaluatie komen aanbevelingen voor de initiatieven en meer algemeen geldende regels, samengevat in een handreiking natuurinclusief gedrag van burgers.

''Er is bij tien verschillende casussen door heel Nederland onderzoek gedaan naar natuurinclusief burgerschap. In Arnhem werden de WijkGroenAgenda’s onderzocht, met speciale focus op natuurbetrokkenheid bij kwetsbare bewoners. In IJsselstein, een gemeente ten zuidwesten van Utrecht, was de casus gericht op de bijzonder fruitcollectie daar. Er is gekeken met bewoners, experts en overheden hoe deze fruitbomen op een duurzame manier kunnen worden behouden en beheerd. Met deze en nog acht andere casussen is het onderzoek breed opgezet, om een zo compleet mogelijk beeld te vormen de voorwaarden waaronder groene gedragsverandering kan plaats vinden.''

Tussenresultaat

Alle stappen in het proces leiden uiteindelijk tot een handreiking voor groene initiatieven om burgers te helpen natuurinclusiever te gaan handelen. Dit is wat we tot nu toe hebben opgehaald, tijdens het eindsymposium gaan we hier dieper op in:

Producten en publicaties

• Artikel over de aanleiding en context van het onderzoek, met Derk Jan Stobbelaar en Jetske de Boer aan het woord:

• Artikel in Vakblad Groen over de Arnhemse casus, ''Arnhemse wijkgroenagenda helpt groenarme wijken vooruit''.

• Vakbladartikel over de casus Natuur om de Hoek in Leiden en hoe het betrekken van sociale componenten in een wijk, zoals welzijnsorganisaties, hier een succesfactor is geweest. Stobbelaar, D., Vermeulen. E. (in prep.) Samenwerking met welzijnsorganisaties blijkt succesfactor voor natuurbetrokkenheid bij groepen met lage SES. Vakblad Groen.

• Boekhoofdstuk in ‘Moral design and green technology’ van Wageningen Academic Publishers, gericht op de rol van technologie in natuurbetrokkenheid bij mensen. Stobbelaar, De Boer, (in prep.) The role of technology in nature-connectedness. Case-studies on citizen participation. In: Wernaart en Schouten. Moral design and green technology, Wageningen Academic Publishers.

• Wetenschappelijk artikel over het gehele onderzoek: Stobbelaar, D.J., Kamphorst, D., … (in prep.) Nature inclusive behavior of citizens and practices that facilitate them.

• Handreiking voor gemeenten en organisaties: ‘Natuurbetrokkenheid onder burgers, van verleiden tot faciliteren’. Deze handreiking is het eindproduct van het onderzoek en wordt gepresenteerd tijdens het eindsymposium op 24 juni bij Naturalis.

• 10 factsheets, van iedere casus maken een factsheet met de belangrijkste uitkomsten. Zie bijvoorbeeld de casus Friesland hieronder.

Deelnemende organisaties

Hogescholen: Hogeschool Van Hall Larenstein, Aeres Hogeschool, Hanzehogeschool Groningen

Consortium: Naturalis, Vlinderstichting, Nature Nomads, Gemeente Arnhem, Friese Milieufederatie, Gemeente Purmerend, Gemeente Zwolle, Gemeente IJsselstein, Tintengroep en Stichting Stad en Natuur Almere.

Contactpersoon CoE groen: Susan Martens; Hogeschool van Hall Larenstein (Business Developers Natuur en Leefomgeving)

Financiering komt onder meer vanuit het programma Praktijkkennis voor Voedsel en Groen door het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), in coördinatie met het Nationaal Regieorgaan Praktijkgericht Onderzoek SIA.